Қазақстан Республикасының жаңа Экологиялық кодексі енгізілгеннен бастап, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі уәкілетті органның шешімімен ЖЭТ филиалдарының негізгі бөлігі эмиссиялардың нормативтері белгіленбейтін IV санаттағы объектілер ретінде айқындалды.
2022 жылы стационарлық көздерден шығатын ластаушы заттар шығарындыларының жалпы көлемі 9,209 т (белгіленген норматив – 11,63 т) құрады. Осылайша, стационарлық көздерден шығатын ластаушы заттардың жалпы шығарындылары (нормативтерге қатысты) 20%-ға төмендеді.
|
Ластаушы заттардың шығарындылары |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
|
Азот оксидтері (NOx) |
0,510 |
0,488 |
0,298 |
0, 388 |
|
Күкірт диоксиді (SОx) |
0,086 |
0,062 |
0,041 |
0,059 |
|
Қатты бөлшектер (шаң) |
0,538 |
0,587 |
0,568 |
2,683 |
|
Сынап |
0 |
0 |
0 |
0 |
Өтпелі климаттық тәуекелді төмендету мақсатында 2022 жылы Компания «KEGOC» АҚ-ның 2031 жылға дейінгі төмен көмірсутекті даму бағдарламасын және 2060 жылға дейінгі көміртекті бейтараптыққа қол жеткізу жөніндегі пайымын әзірледі.
Төмен көміртекті міндетті интеграциялау Компанияға ЖЭК-ке қосылуды қамтамасыз ететін электр желілік компания және Жүйелік оператор ретінде үлес қосуға мүмкіндік береді.
Компания өзінің көміртегі ізін азайту бағдарламасын іске асырудың негізгі шарасы ретінде «жасыл» электр энергиясын сатып алудан көреді:
1. қолданыстағы заңнамаға сәйкес ЖЭК жобаларын іске асыруды қолдаудың елдік схемасы (бүгінде шамамен 4% деңгейінде) және / немесе
2. қолданыстағы және перспективалы ЖЭК объектілеріндегі екіжақты келісімшарттар.
Бағдарламада 2031 жылға дейін төмен көміртекті дамуға қол жеткізу индикаторлары тіркелген:
«Климаттың өзгеруі туралы» БҰҰ-ның нобайлы Конвенциясының, Киото хаттамасының, Париж келісімінің талаптарына сәйкес 2022 жылдың қорытындысы бойынша «KEGOC» АҚ парниктік газдар шығарындыларын түгендеу туралы есепті әзірледі және верификациялады. Деректер операциялық тәсілді қолдана отырып, жалпы корпоративтік деңгейде шоғырландырылды. Есептеу шегіне CO2, CH4, N2O, SF6 парниктік газдары кірді.
Scope 1 тікелей шығарындыларының есептеулерінен деректердің жеткіліксіздігіне және олардың көлемінің аз болуына байланысты кондиционерлеу жүйелерінен парниктік газдар шығарындылары алынып тасталды. Scope 3 парниктік газдарының шығарындылары деректердің жеткіліксіздігіне байланысты есепке енгізілген жоқ.
2022 жыл негізгі жыл болып таңдалды, себебі «KEGOC» АҚ GHG Protocol әдістемесі бойынша парниктік газдар шығарындыларын түгендеу туралы есепті алға рет әзірледі. Егер жаңа санат қосылса немесе бұдан дәлірек әдістемеге көшу жүзеге асырылса, негізгі жыл қайта есептеледі.
Шығарындылар коэффициенттері Электр энергетикасы саласындағы кәсіпорындар үшін КӨҮСТ (IPCC (Intergovernmental panel on climate change) парниктік газдарды ұлттық түгендеу нұсқауларына сәйкес есептелді. Климаттың өзгеру коэффициенттері БҰҰ-ның Климаттың өзгеруі жөніндегі жұмыс тобы отырысының он тоғызыншы сессиясының баяндамасы бойынша қабылданды.
|
Шығарындылар |
Барлығы |
CO2 |
CH4 |
N2O |
SF6 |
|
Scope 1 |
8 887 |
8 721 |
40 |
126 |
0 |
|
Scope 2 |
2 632 728 |
2 632 72 |
- |
- |
0 |
т CO2экв
|
Шығарындылар |
2020 |
2021 |
2022 |
|
Scope 1 |
8 470 |
9 144 |
8 887 |
|
Scope 2 |
2 606 141 |
2 851 258 |
2 632 728 |
Scope 2 жанама шығарындыларындағы ең үлкен үлесті Компания сатып алатын электр энергиясын өндіру кезінде оны ҚР ҰЭТ арқылы жеткізу кезінде электр энергиясының технологиялық шығынын өтеу үшін пайда болатын шығарындылар (жеткізу кезіндегі ысырап) құрайды. Технологиялық шығынның шамасы транзиттік электр жеткізу желілерінің ұзындығына байланысты және көрші мемлекеттердің энергия жүйелерінің жұмыс режимдеріне (электр энергиясының транзиті, экспорты және импорты), климаттық жағдайларға байланысты, сондықтан Компания оның алдын ала алмайды.
2022 жылғы парниктік газдар шығарындыларын түгендеу жөніндегі есепті (Scope 1, Scope 2) валидация және верификация жөніндегі орган ҚР СТ ISO 14064-3-2019 талаптарына сәйкес растаудың ақылға қонымды деңгейі негізінде парниктік газдар бойынша хаттамаға (GHG Protocol) – WRI/WBCSD GRI 305 Emissions 2016, CDP Climate Change 2021 Reporting Guidance сәйкестігіне 2% маңыздылық деңгейімен верификациялады.
Компания элегазды ажыратқыштар сияқты элегазы бар жабдықты (SF6) пайдаланады. Жүргізілген жаңғырту шеңберінде қосалқы станцияларда сапасы жоғары, сенімді және қоршаған ортаға зиянсыз сипаттағы ABB, Siemens, GE фирмалары өндіретін кернеуі 110-500 кВ заманауи элегазды ажыратқыштары орнатылды. Элегазды ажыратқыштарды оқыған персонал қатаң түрде нұсқаулықтар мен регламенттерге сәйкес пайдаланады. Элегазды пайдалану бақыланады және мониторингтеледі. 2016-2022 жылдары газдың шығып кетуі орта есеппен жылына 0,03%-ды құрады. 2022 жылы газдың шығып кетуі орын алған жоқ.
Элегаздың қолданылуын азайту мақсатында қосалқы станцияларды реконструкциялау кезінде кернеуі 6-10-35 кВ қоршаған ортаға зиянсыз вакуумды ажыратқыштар қолданылады.
Парниктік газдар шығарындыларының салыстырмалы коэффициенті (Scope 1 Scope 2 жалпы алғанда) МВт·сағ жеткізілген электр энергиясына 0,045 тонна СО2-ні құрайды.
2022 жылы экологияны жақсартуға және көміртегі ізін азайту саласындағы әлемдік трендтерді қолдауға үлес қосу мақсатында Компания қызметкерлері Астана қаласында, Қазақстан Республикасының Алматы, Батыс және Солтүстік өңірлерінде 570-ке жуық ағаш және бұта көшеттерін отырғызды.
